A Kongre Araştırma Servisi’nin (CRS) ABD Kongre üyeleri için hazırladığı yeni raporda Türkiye şöyle tanımlanıyor: “küresel salınım durumu” Washington’un Ankara’nın değişken ve çok yönlü dış politikasını giderek daha fazla tanıdığını kabul ediyoruz.
göre raporTürkiye’nin yeteneği Hem Batı hem de Doğu bloklarıyla bağları sürdürmekNATO üyeliğine rağmen onu Hindistan ve Suudi Arabistan gibi büyük güç rekabetinin yenilendiği bir dünyada nüfuzlarını en üst düzeye çıkarmak isteyen ülkeler arasına yerleştiriyor.
Raporda, Türkiye’nin NATO üyeliğinin “güvenliği açısından önemli” olmaya devam ettiğine dikkat çekiliyor. Batı ittifakının ötesinde ortaklıklar peşinde koşmakBRICS ve Şangay İşbirliği Örgütü’ne (SCO) katılma başvuruları da dahil.
Stratejik Müttefik, zor ortak
Ülke, 1952’de NATO’ya katıldığından bu yana ittifakın güney kanadının temel taşı olarak hizmet etti. Büyük ordusu, İstanbul ve Çanakkale Boğazı üzerindeki kontrolü, Ortadoğu ve Avrasya’daki çatışma bölgelerine yakınlığı onu Batı savunma mimarisinin vazgeçilmezi kılıyor.
Ancak rapor, Ankara’nın dış politika özerkliği arayışının uzun süredir bir sürtüşme kaynağı olduğunun altını çiziyor. En görünür kopuş geldi 2019Türkiye satın aldığında Rus yapımı S-400 füze savunma sistemi Amerika’nın yıllar süren satış isteksizliğinden sonra Vatansever piller. Ankara, Washington’un teknoloji transferini reddetmesinin ve Patriot satışını onaylamada gecikmesinin kendisine çok az alternatif bıraktığını savundu.
Buna karşılık ABD, Türkiye’yi üyelikten uzaklaştırdı. F-35 savaş uçağı programı ve savunma tedarik kurumuna yaptırımlar uyguladı. Yaptırımlar Yoluyla Amerika’nın Düşmanlarına Karşı Mücadele Yasası (CAATSA) – yürürlükte olan cezalar.
Buna rağmen araştırmacılar ikili savunma bağlarının donmadığını vurguladı.
CRS, Türkiye’nin bir anlaşma imzaladığını belirtiyor 7 milyar dolarlık F-16 satın alma ve modernizasyon anlaşması Haziran 2024’te ve S-400 sisteminin etkisiz hale getirilmesi veya yerinin değiştirilmesine yönelik olası düzenlemelere ilişkin teknik görüşmelerin devam ettiği – yenilenen F-35 işbirliğinin kapısını yeniden açabilecek bir adım.
Başkan Donald Trump’ın, Ankara’nın “S-400’ü çalışmaz hale getirmesi” halinde konuyu yeniden ele alma isteğinin sinyalini verdiği bildirildi.
Türkiye’s own TF Kaan savaş uçağı programıABD yapımı General Electric motorlarıyla çalışan ve satın alma konusundaki ilgisi Eurofighter Tayfunları hem hırsı hem de kısıtlamayı yansıtıyor: Batılı tedarikçilerle tamamen kopmayı önlerken savunma bağımsızlığını koruma kararlılığı.
Rapor için hazırlanan Suriye etki haritası. (CRS aracılığıyla)
ABD-Türkiye ilişkilerinde Suriye sorunu
Yazarlar, Başkan Donald Trump’ın düşüşe ilişkin açıklamasına katılıyorlar. Aralık 2024’te Beşar Esad rejimi Türk politika yapıcılarını Suriye’deki en etkili dış aktör haline getirdi.
Raporda Ankara’nın AB ile yakın koordinasyonu ayrıntılarıyla anlatılıyor. Sünni Arap liderliğindeki geçici hükümetBunlar arasında Hay’at Tahrir el-Şam’ın figürleri de yer alıyor ve ABD’nin, yenilenen İran ve Rusya nüfuzuna karşı bir önlem olarak bu yönetimle işbirliğine açık olduğuna dikkat çekiyor.
Bu bağlamda Suriye’ye yönelik yaptırımların kaldırılması aslında ABD-Türkiye ilişkilerine doğrudan katkı sağlayan bir hamleydi.
Bir büyük değişiklik daha geldi Mayıs 2025ne zaman PKK kırk yıllık silahlı isyanını dağıtma ve sona erdirme niyetini açıkladı. Kısa süre sonra Suriye kolu olan Sürdürülebilir Kalkınma Hedefi Suriye’nin ulusal ordusuna katılmayı kabul etti.
Düzenleme henüz tamamlanmamış olsa da rapor, bunun ABD ile Türkiye’nin çıkarlarını yeni bir çatışma olmadan uzlaştırmanın olası bir yolunu sunduğunu öne sürüyor.
CRS raporu aynı zamanda bu gelişmeleri potansiyel olarak istikrara kavuşturucu ancak kırılgan olarak tasvir ediyor. Gruplar ve azınlık milisleri arasındaki şiddet devam etti ve Ankara’nın genişleyen rolü İsrail’in dikkatini çekti. Her iki ülke de artık örtüşen etki bölgelerinde faaliyet gösteriyor ve bu da bir askeri yardım hattı kazara çatışmaları önlemek için.
Bir zorunluluk ilişkisi
Ankara, Suriye ve İsrail’in ötesinde, komşularıyla bağlarını yeniden ayarladı. ile ilişkiler Suudi Arabistan, BAE ve Mısır 2022’den bu yana önemli ölçüde iyileşti ve gerginlikler Yunanistan Denizcilik sınırları ve enerji hakları konusunda yıllar süren çatışmaların ardından hafifledi.
Ankara, sürecin ilerlemesinde perde arkasında da rol oynadı. Azerbaycan-Ermenistan barış süreciile sonuçlanan Ağustos 2025 Beyaz Saray töreni Bir anlaşma taslağının ve “Uluslararası Barış ve Refah için Trump Rotası”nın paraflanması – Azerbaycan ile Türkiye’yi Ermeni toprakları üzerinden birbirine bağlayan bir geçiş koridoru önerisi. Proje, İran ve Rusya’yı devre dışı bırakırken Ankara’nın Güney Kafkasya’daki nüfuzunu derinleştirebilir.
Ancak raporda, ekonomideki bozulmaya büyük önem veriliyor. Türkiye-Israel relations o zamandan beri Ekim 2023’teki patlama.
Türkiye’nin İsrail’le ticaretini askıya alması, Hamas’a verilen siyasi desteğin devam etmesi ve İsrail’in Gazze’deki tutumuna yönelik sert eleştiriler, Washington’un bazı çevrelerindeki çatlakları artırdı.
Araştırmacıların Ankara’nın “şimdiye kadarki en güçlü eylemleri” olarak nitelendirdiği bu eylemde, aynı zamanda iç politikadaki gelişmelere ilişkin de dile getiriliyor ve İstanbul Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanmasına işaret ediliyor.
Ankara’nın batıya doğru sallanmayı beklediği şey
Ankara’nın dengeleme hamlesinin arkasında tanıdık beklentiler yatıyor. Türk yetkililer, durmuş olan savunma işbirliği konusunda ilerleme görmek istiyor; özellikle modernize edilmiş F-16’ların satışı ve uzun vadede F-35 programına yeniden katılma olasılığı.
Ayrıca Washington’un 2020’de uygulanan savunmayla ilgili yaptırımları kaldırmasını da bekliyorlar; bu, iki müttefik arasındaki güvenin geri dönüşünü simgeleyecek bir hareket.
Ankara, Suriye konusunda, Türkiye’nin desteklediği Arap liderliğindeki yönetimlerin ülkenin kuzeydoğusundaki yasadışı oluşumların yerini kademeli olarak alması için savaş sonrası düzeni yeniden şekillendirmede ABD’nin desteğini umuyor.
Savaş alanının ötesinde, Türk politika yapıcılar ülkelerinin Orta Doğu, Doğu Akdeniz, Karadeniz ve Güney Kafkasya’da artan nüfuzunun tanınmasını istiyor; bu bölgeler Ankara’nın artık kendisini ikincil bir NATO gücü yerine belirleyici bir bölgesel aktör olarak gördüğü bölgeler.
Bu konuda Trump’ın Washington’daki adamı, ABD’nin Ankara Büyükelçisi Tom Barrack, belirtilmiş bu desteğin verildiğini söyledi.
Bölünmüş bakış açıları
CRS raporu analistleri raporda şu soruyu soruyor: “Trump yönetimi ve Kongre, potansiyel stratejik ve ekonomik faydaları göz önüne alındığında Türkiye ile daha yakın bir işbirliğine mi gitmeli, yoksa Ankara’nın riskten korunma davranışı ve çekişmeli iç politikası nedeniyle etkileşime ara mı vermeli?”
Bu kararsızlık, ilişkinin mevcut durumunu yansıtıyor; pragmatik işbirliği ve sallantıdan kaynaklanan yapısal güvensizliğin bir karışımı.
15 Ekim 2025 19:39 GMT+03:00
