Ukrayna’daki savaş devam ederken Rusya’nın devlet maliyesini harekete geçirmek için tasarlanan önerilen vergi artışlarının, 10 küçük işletme sahibinden birini vurması bekleniyor; bunların çoğu, kapanmak veya kayıt dışı ekonomiye geçmekten başka seçeneği olmadığını söylüyor.
Rusya, savaşın ikinci yılı olan 2023’ten bu yana, kişisel gelir ve kurumsal kar vergileri de dahil olmak üzere, şu anda Soğuk Savaş’tan bu yana en yüksek seviyeye ulaşan askeri harcamaları sürdürmek için iç vergileri kademeli olarak artırıyor.
Küçük işletmelere yönelik KDV vergi indirimleri için yıllık gelir eşiğini 60 milyon rubleden 10 milyon rubleye (123.000 $) düşürecek bir önlemi de içeren yeni vergi rejiminin, parlamentonun onayını bekleyen 2026 yılında yürürlüğe girmesi planlanıyor.
Geçen hafta girişimi durdurmak amacıyla her iki meclis meclisinin konuşmacılarına mektup yazan çeşitli gruplardan biri olan Opora küçük işletmeler lobisinin başkanı Sergei Borisov, “Bu, tüm küçük işletmeler için bir şok” dedi.
Vergi tekliflerine göre, yıllık geliri 10 ila 250 milyon ruble arasında olan ve şu anda KDV ödemekten muaf olan işletmelerin %5’e kadar KDV ödemesi ve vergi işlerini yürütmek üzere muhasebeci tutması gerekecek.
Opora, tedbirin 700.000 girişimciyi veya tüm girişimci sınıfın onda birini etkileyeceğini söylüyor. Opora’nın anketine katılan 11.000 işletme sahibinin üçte biri kapanmaya hazır olacaklarını söylerken, benzer bir oran da kayıt dışı ekonomiye geçip vergi ödemeyi tamamen bırakmaları gerekebileceğini söyledi.
Moskova’nın merkezinde bir bakkal dükkanı işleten Sergei Pakhomov, “Yıllarca açık ve kullanışlı basitleştirilmiş vergi sistemi altında çalıştık. Artık maliyetlerimiz artacak ve nasıl hayatta kalacağımızı bilmiyoruz” dedi.
Büyük işveren
Söz konusu tedbir, genel KDV oranının yüzde 20’den yüzde 22’ye yükseltilmesi yönündeki önerinin üzerine geliyor. Söz konusu önerinin, askeri harcamaların finansmanına yardımcı olmak ve artan bütçe açığını azaltmak için yaklaşık 1 trilyon ruble sağlaması bekleniyor.
Ekonomi Bakanlığı’nın son verilerine göre, küçük ve orta ölçekli işletmeler Rusya’nın gayri safi yurt içi hasılasının (GSYİH) beşte birinden fazlasını oluşturuyor ve toplam işgücünün yaklaşık %40’ını oluşturan 31 milyon kişiyi istihdam ediyor.
Rusya, küçük ve orta ölçekli şirketleri, 250 kişiye kadar istihdam eden ve yıllık 2 milyar rubleye kadar gelir elde eden şirketler olarak tanımlıyor. Hükümet tedbirlerden 200 milyar ruble elde etmeyi bekliyor.
Ancak Opora, işletmeler için ek maliyetlerin 420 milyar ruble kadar olacağını, yani ekstra bütçe gelirlerinin iki katına çıkacağını hesapladı. Lobi grupları, KDV ödemeleri eşiğinin önerilen 10 milyon ruble yerine 30 milyon ruble olarak belirlenmesini önerdi.
Lobi grupları mektupta, “Ulusal savunma ve güvenliği sağlamak için federal bütçe gelirlerini artırmanın yadsınamaz ihtiyacını tartışmamakla birlikte, mikro işletme sektörü için son derece olumsuz sonuçlara dikkat etmek önemlidir.” dedi.
Eleştirilerle karşı karşıya kalan Maliye Bakanı Anton Siluanov Çarşamba günü parlamentoda öneride ayarlama yapmaya hazır olduğunu söyledi ancak ayrıntı vermedi.
Sektör daha erken fayda sağladı
Sektör; vergi indirimleri, kredi ve ofis kirası sübvansiyonları ve başlangıç hibeleri şeklinde önemli devlet desteğinden yararlandı; bu da küçük firmaların COVİD-19 salgınından kurtulmasına ve savaşın ekonomik etkilerine uyum sağlamasına yardımcı oldu.
Maliye Bakanlığı, reformların, büyük işletmelerin daha az vergi ödemek için daha küçük birimlere bölünmesine yönelik hileli planları önleyeceğini belirterek, daha düşük bir eşik değerde bu tür bölünmelerin artık ekonomik bir anlam ifade etmeyeceğini savundu.
Ancak küçük işletme sahipleri bundan en çok etkilenenlerin kendileri olacağını söyledi.
Moskova’daki Artel terzi dükkanını işleten Irina Pankratova, “Parayı biz küçüklerden değil, büyük köpek balıklarından alın. Biraz şoktayım. Zaten canımızı sıkıyorlar” dedi.
İşine 2003 yılında başlayan ve şu anda eşi Alexei Filimonov ile birlikte üç mağazaya sahip olan mücevher tasarımcısı Anna Slavutina, St. Petersburg’daki iki mağazalarından birinin geçtiğimiz yıl zararla çalıştığını söyledi.
“Oradaki müşterilerimiz bize kapanıp kapanmayacağımızı soruyor. Onlara ne söyleyebilirim? Bakalım.” diyen Slavutina, kapanmaları halinde devletin vergi kaybedeceğini de sözlerine ekledi.
Vergi spirali
Slavutina’nın uyarısı, vergi reformunun bütçeyi muhtemelen gelirlerde planlanan artışın daralan vergi tabanıyla dengeleneceği bir “vergi sarmalına” iteceğini öngören T-Bank’ın baş ekonomisti Sofya Donets tarafından da yineleniyor.
Donets, “Bu, yaşayan insanlar üzerinde bir deney olacak. Sanırım iflas şeklinde değil, daha çok ‘her şeyin canı cehenneme’ gönüllü kapanmalar şeklinde daha fazla işletme kapanışı göreceğiz” dedi.
Donets ve diğer ekonomistler, bu yıl kurumsal kar ve kişisel gelir vergisine yapılan artışların şu ana kadar beklenen bütçe gelirlerini sağlayamadığını ve hükümetin 2026’da da benzer bir tuzakla karşı karşıya kalabileceğini öne sürüyor.
Ekonomistler, küçük işletmelerin, yavaşlayan talep, yüksek rekabet ve artan girdi maliyetleri nedeniyle gelecek yıl vergi artışını tüketicilere yansıtmada zorluk çekebileceğini söylüyor. Birçoğu yer altına inmeyi de düşünebilir.
Ekonomist Evgeny Kogan, “Bundan fazla para toplayamayacaklar, ancak bir dizi sosyal sorunla karşı karşıya kalabiliriz. Bir ineğin çok süt vermesi için, yeşil bir çayırda iyi bir otlatma için tüm koşulların sağlanması gerekir” dedi.
