Savunmasız ülkelerin iklimle ilgili felaketlerle başa çıkmasına yardımcı olmayı amaçlayan bir BM fonu, etkilenen ülkelerden 800 milyon dolarlık fonundan 250 milyon dolarlık bir başlangıç tahsisi için başvuruda bulunmalarını istedi.
Tayfunun harap ettiği Filipinler’de bulunan Kayıp ve Hasarlara Karşı Müdahale Fonu (FRLD), Pazartesi günü yaptığı açıklamada, Haziran 2026 sonuna kadar fon dağıtma hedefiyle bu yıl 15 Aralık’tan itibaren başvuruları kabul etmeye başlayacağını duyurdu.
FRLD, Birleşmiş Milletler tarafından desteklenen ve COP28’de Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC) kapsamında kurulan bir iklim finansmanı sistemidir.
Brezilya’daki COP30’da başvuru sürecinin başlangıcında Güney Afrika’yı temsil eden FRLD eş başkanı Richard Sherman, “Kurul bu yılın nisan ayında, bu 800 doların üzerinde oturup beş yılımızı bir politika çerçevesi oluşturmak için harcamayacağımıza karar verdi” dedi. “Parayı harcamak istediğimize karar verdik.”
Uygulama, FRLD tarafından geçen hafta Jamaika’da meydana gelen ve yaklaşık 7 milyar dolar veya ülke ekonomisinin üçte birine zarar veren Melissa Kasırgası da dahil olmak üzere bir dizi aşırı hava felaketi sırasında başlatıldı.
FRLD’nin ev sahibi ülkesi Filipinler de bir hafta içinde ikinci ölümcül tayfunla karşı karşıya. Yerel olarak Uwan olarak bilinen süper tayfun Phung-wong Pazar günü karaya indi ve en az dört kişinin ölümüne neden oldu. Bu, geçen hafta yaklaşık 224 kişinin ölümüne ve 100’den fazlasının kaybolmasına neden olan Kalmegi Tayfunu’nun ardından geldi.
COP30’a ev sahipliği yapan Brezilya’da, iklim konferansının başlamasından günler önce güneydeki Rio Bonito do Iguaçu şehrinde meydana gelen kasırga altı kişiyi öldürdü ve 700’den fazla kişiyi yaraladı.
Savunmasız ülkeler ve sivil toplum grupları, Barbados Uygulama Yöntemleri (BIM) olarak da bilinen FRLD’nin başvuru çağrısını memnuniyetle karşılarken, fonun büyüklüğünün ne yazık ki yetersiz olduğunu söylüyorlar.
Barbados FRLD yönetim kurulu üyesi Elizabeth Thomson, “Bu fon umut verici olsa da, bu olayların yol açtığı kayıp ve acı düzeyiyle orantılı bir ölçekte karşılanması gerekiyor” dedi.
Bu yılın başında FRLD’nin pilot proje için ayırdığı 300 milyon dolarlık başlangıç tahsisi, endişelere yol açarak 250 milyon dolara düşürüldü. Zengin ülkeler fona yaklaşık 800 milyon dolar bağışladı ancak yarısından azı toplandı.
Kayıp ve Hasar Müdahale Fonu’nun yönetim kurulu üyeleri, İcra Direktörü Ibrahima Chekh Diong (en solda) ve Brezilya COP30 Başkanı Andre Correa do Lago (sağdan dördüncü), finansmanları için başvuru çağrısı başlattı. Fotoğraf: Samantha Ho/Eco-Business
İklim kriziyle mücadele eden 1.300’den fazla sivil toplum kuruluşunun oluşturduğu bir ittifak olan İklim Eylem Ağı’nın genel müdürü Tasnim Esp, “FRLD hala neredeyse boş” dedi. Ağ, dünya çapında iklimle bağlantılı kayıp ve zararların karşılanması için şu anda taahhüt edilen miktarın 500 katı olan 400 milyar dolardan fazlasına ihtiyaç olduğunu tahmin ediyor.
Essop, fonun başvuru çağrısını başlatmadan önce düzenlediği basın toplantısında, “İklim değişikliğinin etkilerinden muzdarip olan herkese bakabilmemiz için fonun yenilenmesini ve genişletilmesini talep etmemiz gerekiyor.” dedi.
İklim aktivisti ve Satat Sampada İklim Vakfı’nın kurucu direktörü Harjit Singh, uygulamanın lansmanını memnuniyetle karşıladı ancak uygulamanın, iklimin zararlarından korumaya söz verdiği insanları zaten başarısızlığa uğrattığını ekledi. “Bu finansman gerekli ölçeğin çok küçük bir kısmıyla başlıyor, ön saflardaki topluluklara gerçek bir erişime sahip değil ve hızlı bir yanıt mekanizması olarak hareket etmekte başarısız oldu” dedi.
Ülke odaklı aşağıdan yukarıya finansman
FRLD genel müdürü İbrahima Chekh Diong finansman açığını kabul etti.
“Şu anda milyarlarca rupimiz yok (ama) talep çok büyük. Herkes ihtiyaç duyulanı tek başına başaramaz, bu yüzden tamamlayıcılık, dayanışma ve işbirliği çok önemli” dedi.
FRLD, üç finansman kriterinden biri olarak ülkelerle ve ülkeyi destekleyen diğer fonlarla işbirliği yapacak.
Ancak kriterlerinden ilki, fonun yalnızca ülke odaklı aşağıdan yukarıya tepkileri finanse etmesi nedeniyle FRLD’nin ülkelerin hasar ve kayıplarla ilgili ne yapması gerektiğini belirlememesini sağlıyor.
Diong, “Ülkelerin ulusal stratejilerine (kayıp ve hasara ilişkin) bağlı olduğu sürece, fonun neyi finanse edeceğine bağlı değildir” dedi.
Bu nedenle uygulamanın “bireyler ve ülkeler tarafından yönlendirilmesi” gerektiğini açıkladı. “Ülkenin neye ihtiyacı olduğuna ve fonun neyi destekleyeceğine karar vermesi gerekiyor.”
Ancak FRLD’nin, alıcı ülkelerle “çok etkileşimli bir finansman süreci” sürdürmesini sağlayacağını söyledi.
Ülkeler, FRLD finansmanının kayıp ve kayıplara yanıt olarak beklenen sonuçları üreteceğini göstermelidir.
FRLD, doğrudan ulusal hükümet bütçeleri aracılığıyla veya tanınmış çok taraflı kalkınma bankalarıyla ortaklıklar aracılığıyla veya Adaptasyon Fonu, Küresel Çevre Tesisi ve Yeşil İklim Fonu gibi FRLD’ye erişebilen BM destekli kuruluşlarla ortaklıklar yoluyla fon sağlar.
Bu hikaye, Internews Dünya Gazetecilik Ağı ve Stanley Barış ve Güvenlik Merkezi’nin ev sahipliği yaptığı bir gazetecilik bursu olan 2025 İklim Değişikliği Medya Ortaklığı kapsamında üretildi.