Deutsche Welle’nin haberine göre, Karadağ Cumhurbaşkanı Jakov Milatović, hükümetinin Türk vatandaşlarına yönelik vizesiz seyahati askıya alma kararını sert bir şekilde eleştirdi ve bu hareketin ikili ilişkilere zarar verebileceği, Türkiye’deki Karadağ vatandaşlarına zarar verebileceği ve geçen hafta başkent Podgorica’da yaşanan şiddet olayının ardından yabancı karşıtı duyguları körükleyebileceği konusunda uyardı.
Karadağ, 25 Ekim’de Podgorica’da 25 yaşındaki Karadağlı bir adamın yaralanmasına yol açan ve ülkede toplumsal huzursuzluğu körükleyen şiddet olayının ardından Türk vatandaşlarına yönelik vizesiz programını geçici olarak askıya aldı. Saldırıya ilişkin soruşturma kapsamında Podgorica’da adamı yaralamakla suçlanan bir Türk ve bir Azerbaycan uyruklu kişi tutuklandı.
Başbakan Milojko Spajić, 26 Ekim’de X’de hükümetinin acil bir prosedürle ertesi gün Türk vatandaşlarına yönelik vizesiz programını askıya aldığını duyurmakta gecikmedi.
2008 vize muafiyeti kapsamında anlaşma Türkiye ile Karadağ arasında diplomatik, hususi, hizmet veya umuma mahsus pasaport hamili her iki ülke vatandaşlarının, herhangi bir 180 günlük süre içerisinde 90 güne kadar veya transit amaçlı olarak diğer ülke topraklarına vizesiz giriş yapmalarına izin verildi.
Karadağ hükümetinin bu kararı, Türk turistlerin de uğrak noktası olan ülkede yaşayan yaklaşık 14 bin Türk vatandaşının geleceğine ilişkin soruları gündeme getirdi.
Milatović, ofisinden Deutsche Welle’ye yapılan açıklamaya göre hükümetin “Türkiye’nin olası karşı tepkisini” değerlendirmede başarısız olduğunu belirterek, tedbirin Türkiye’de yaşayan, tıbbi tedavi gören veya Türkiye üzerinden geçiş yapan Karadağlıları etkileyebileceği ve iki ülke arasındaki ekonomik işbirliğini tehlikeye atabileceği uyarısında bulundu.
Türkiye dışişleri bakanlığı Pazartesi günü yaptığı açıklamada, Türk vatandaşlarının güvenliğini sağlamak için “gelişmeleri yakından takip ettiğini” ve Karadağlı yetkililerle “kesintisiz teması” sürdürdüğünü söyledi.
Ülkedeki muhalefet partileri, azınlık grupları ve hak örgütleri de, kendi deyimleriyle yabancı düşmanlığını alevlendirme riski taşıyan aceleci bir karar olarak nitelendirdikleri bu kararı kınadılar.
Saldırı, öfkeli kalabalığın Türklerin yaşadığı mahallelere Türk karşıtı sloganlar atarak baskın yaptığı Podgorica’da huzursuzluğa yol açtı. Bir Türk vatandaşının kiraladığı bar imha edilirken, bir Türk şirketine ait araç da ateşe verildi. 26 Ekim’de genç erkeklerden oluşan bir grup, göçmenlere ait mağaza ve restoranların bulunduğu bölgelerde yine Türk karşıtı sloganlar atarak yürüdü.
Karadağ’ın Boşnak azınlık partisine başkanlık eden Uluslararası İlişkiler ve Dışişlerinden Sorumlu Başbakan Yardımcısı Ervin İbrahimović de vize hamlesini “erken” olarak nitelendirerek, bunun Ankara ile uzun süredir devam eden ilişkileri baltalayabileceği uyarısında bulundu. İktidar koalisyonundaki Arnavut azınlık partileri de onun eleştirilerini yineledi.
Karadağ’daki hükümet şu anda Avrupa yanlısı, Sırp yanlısı ve Arnavut azınlık partilerinden oluşan bir koalisyon tarafından yönetiliyor ve Başbakan Spajiç’in Avrupa Şimdi Hareketi (PES) kilit bir rol oynuyor. Koalisyon, Sosyalist Demokrat Parti’nin (DPS) onlarca yıldır süren iktidarına son veren 2023 parlamento seçimlerinden sonra kuruldu.
Yerel İnsan Hakları Eylemi STK’sının genel müdürü Tea Gorjanc-Prelević, hükümetin tepkisinin “olası sonuçları hakkında önceden herhangi bir analiz yapılmadan atılan dürtüsel bir adım” olduğunu söyledi. Her iki milletten de aynı olaya karışmış olmasına rağmen vizesiz girişin neden Azerbaycanlılar için değil de sadece Türkler için iptal edildiğini sorguladı.
DW’ye yaptığı açıklamada, “Saldırı, toplu cezalandırmaya veya tüm Türk toplumuna karşı ayrımcılığa yol açmamalı” dedi ve nefret söylemi ve şiddetin, kovuşturulması gereken suç eylemleri olduğunu vurguladı.
Aralarında Milena Popović-Samardžić, Dina Bajramspahić ve Jovana Marović’in de bulunduğu diğer Karadağlı hak savunucuları, yabancılara yönelik artan düşmanlığın münferit bir suça tepki olarak haklı gösterilemeyeceği konusunda uyardı.
Yaklaşık 630 bin nüfuslu bir ülke olan Karadağ, toplamda 14 bine yakın Türk vatandaşına ve 100 bine yakın yabancıya ev sahipliği yapıyor. İçişleri Bakanı Danilo Šaranović, hükümetin artan kamuoyu baskısı nedeniyle yabancılara yönelik ikamet ve iş kurallarını sıkılaştırmayı planladığını söyledi.