Yetkililerin Washington’dan bir dönüş uçuşu sırasında Başkan Recep Tayyip Erdoğan’a soru soran iddialar, sahne tarafından yönetilen bir basının suçlamalarını körükledi ve eleştirmenler, hükümet yanlısı gazetecilerin bile kendisine eşlik etmek için seçtikleri bir senaryo beslendiğini söylüyor.
Medya Ombudsmanı Faruk Bildirici, Erdoğan’ı taşıyan uçağın ABD’den ayrılmasından saatler önce, onlara sormak için atanan gazetecilerin isimleri de dahil olmak üzere bir soru listesi aldığını söyledi.
Bildirici, listeyi daha sonra başkanlığın İletişim Müdürlüğü tarafından yayınlanan transkript ile karşılaştırdı ve içerik ve düzende eşleşen soruları söyledi. Yetkili, Müdürlüğü veya Başkanlığı, yetkililer sorular sağlamazsa listenin kendisine nasıl ulaştığını açıklamaya çağırdı.
Erdoğan’ın Beyaz Saray’a yaptığı ziyaret, Washington’un ABD’nin yaptırımlarını kaldırması ve Türkiye’nin F-35 savaş uçağı programındaki yerini geri yükleyeceği umuduyla altı yıl içinde ABD Başkanı Donald Trump ile ilk toplantısını işaret etti.
Trump gazetecilere Türkiye’nin Rus petrol almayı bırakacağına inandığını ve silah satışlarını sağlamak için yaptırımları kaldırabileceğini önerdiğini söyledi.
Erdoğan “anlamlı ilerlemeyi” selamlarken ve büyük bir Boeing uçak anlaşması duyururken, Türkiye’nin F-35 programından çıkarılması ve Rus enerji bağları toplu transkriptte zar zor kabul edildi.
Türkiye’deki eleştirmenler toplantıyı aşağılayıcı olarak gördüler, Erdoğan’ın bize iyilik kazanmak ve uçaktaki basın oturumunun hükümetin anlatısının ne kadar kırılgan olduğunu gösterdiğini ve dikkatli bir hükümet yanlısı gazetecilerin sorularını mikro yönetmeyi gerektirdiğini gösteriyor.
Köşe yazarı Hasan Cemal, vahyi uzun süredir reddedilen uygulamaların kanıtı olarak nitelendirdi ve onlarca yıl süren kariyerinde gazeteciliğin bu kadar düşük olduğunu hiç görmediğini söyledi. Gazeteci Murat Yetkin, Erdoğan ile birlikte seyahat eden hem müdürlüğü hem de muhabirleri açıklamaya çağırdı.
İletişim Müdürlüğü bir açıklama yayınlamamıştır ve Dezenformasyon Merkezi iddiayı reddetmemiştir.
Hükümet yanlısı Hürriyat’ın genel yayın yönetmeni Ahmet Hakan, müdürlüğün gazetecilerden sorularını önceden göndermelerini istediğini, ancak uygulamanın çoğaltmayı önlemek ve çeşitlilik sağlamak için olduğunu savunduğunu doğruladı. Gazetecilerin oturumlar sırasında hala özgürce soru sormaları konusunda ısrar etti.
Eleştirmenler, Hakan’ın savunmasının sorunun altını çizdiğini söyledi. Gazeteci Zafer Arapkirli, soruların önceden koleksiyonunun kendisinin bir skandal olduğunu ve yetkililerin basın konferansları olarak sunulanları aşama yönetimi olduğunu söyledi.
Bildirici, Hakan’ın iddiaları doğru olsa bile, bu soruların hazırlanmış, seçildiği ve onaylandığı, Erdoğan’ın Müdürlük tarafından düzenlenen hazırlanmış kartlardan ve transkriptlerden okumasıyla ilgili soruların ön plana çıktığı anlamına geliyor. Halkın soruların nasıl sorulduğunu ve cevaplandığını görebilmesi için uçak oturumlarının videoda kaydedilmesini istedi.
Siyaset bilimcisi Murat Somer, sorunun sansürün ötesine geçtiğini, sorgulama soruları sormamayı seçerek “içsel otoriterizmi” olan bir basın kolordu ile gönderdi.
Gözlemciler, Washington uçuşundaki gazetecilerin F-35 savaş uçağı, Halkbank yaptırımları, Türkiye’nin Yunan Ortodoks seminerinin statüsü, Trump’ın Gazze planı veya nükleer işbirliği gibi kilit sorunları gündeme getirmediğini belirtti.
Hükümet yanlısı Türkiye gazetesinin köşe yazarı olan Cem Kückanuk da Müdürlüğün sorulmasını istemediği soruları kaldırdığını doğruladı. Uygulamanın yanlış olduğunu ve Erdoğan’ın gezilerine ılımlı muhalefet gazetecilerinin dahil edilmesini önerdi.
Yıllarca Erdoğan’ın uluslararası uçuşlarında iktidardaki Adalet ve Kalkınma Partisi’ne (AKP) yakın çıkışlardan gazetecilere izin verildi.
Sınırları olmayan muhabirler, 2025 Dünya Basın Özgürlük Endeksi’nde Türkiye’yi 180 ülkeden 159. sırada yer aldı ve ülke medyasının yüzde 90’ının hükümet kontrolü altında olduğunu belirtti.