The Guardian’ın ortaya çıkardığına göre Boris Johnson, Çin’in süper büyükelçilik teklifini 2018’de onayladı ve bunun dünyanın herhangi bir yerindeki “Çin’in en büyük yabancı diplomatik yatırımını” temsil edeceği gerçeğini memnuniyetle karşıladı.
Johnson, Çin’in en üst düzey diplomatı Wang Yi’ye yazdığı bir mektupta, Kraliyet Darphanesi Mahkemesi’nin Mayıs 2018’de geniş bir diplomatik kompleks kurmasına onay verdi. Çin hükümeti, aynı ay 20.000 metrekarelik alanı 255 milyon £ karşılığında satın aldı.
Bu açıklama, Theresa May’in Muhafazakarlarının Pekin’e, büyük bir siyasi ve yerel tepkiye yol açmasının ardından yedi yıldır askıda kalan öneriyi devam ettirebileceğine dair güvence verdiğini gösteriyor.
Johnson’ın dışişleri bakanı iken gönderdiği mektup, Wang’a Nisan ayında planlanan projeyi detaylandıran bir yanıttı.
Johnson, “Bugün, sizin teminatlarınıza ve Londra’daki Çin büyükelçisi tarafından sağlanan diğer ayrıntılara tabi olarak, Kraliyet Darphanesi Mahkemesi’nin diplomatik bina olarak atanmasına rıza gösterdiğimi onaylamaktan memnuniyet duyuyorum” dedi.
“Bunun Çin’in en büyük yabancı diplomatik yatırımı olduğu gerçeğini memnuniyetle karşılıyorum. Pekin’deki büyükelçiliğimizin yeniden geliştirilmesi en büyük yabancı diplomatik yatırımlarımızdan biri olacak.”
Kendisi, “projelerimizin yan yana geliştirilmesini sağlamaya kararlı olduğundan eminim” diye ekledi ve bunların “İngiltere ile Çin arasındaki ikili ilişkinin gücünün cesur bir ifadesi olacağını” söyledi.
“Projelerin en üst düzeyde siyasi bağlılığa sahip olduğunu” yazdı ve Mart ayında Pekin’deki İngiliz Büyükelçiliği ve Eddie Lister’e verilen “güvencelerin” altını çizdi. Johnson’ın Belediye Binası’ndaki özel kalemi olan ve daha sonra Downing Street’te üst düzey bir rol üstlenen Lister, Çin tesisinin satın alınmasına ilişkin müzakerelere yardımcı oldu.
Yorum için Johnson’ın bir temsilcisiyle temasa geçildi.
Çin büyükelçiliği sözcüsü şunları söyledi: “Çin hükümeti, 2018 yılında Londra’daki eski Royal Mint Court alanını yeni Çin büyükelçiliği binası olarak kullanmak üzere satın aldı. Birleşik Krallık hükümeti buna izin verdi.
“Birleşik Krallık tam bir anlaşma, güvenilirlik ve etik eksikliği gösterdi ve çeşitli bahaneler kullanarak projenin onayını defalarca erteledi… Hem Çin hem de Birleşik Krallık birbirlerinin başkentlerinde yeni büyükelçilikler inşa etme planlarına sahip ve her iki taraf da birbirinin çabalarını kolaylaştırmalı.”
Muhafazakarlar, İşçi Partisi’nin Çin’e teklifle ilgili herhangi bir kişisel garanti verip vermediğini sordu ancak teklifin ilk tasarlandığı sırada bunu yaptıklarını açıklamadı. Muhafazakar Parti lideri Kimi Badenoch Pazartesi günü ITV’den Peston’a yaptığı açıklamada, “bildiklerimize göre” planların iptal edilmesi gerektiğine inandığını söyledi.
Plan ilk olarak Tower Hamlets Belediyesi’nin Aralık 2022’de planlama iznini reddetmesiyle çıkmaza girdi. O dönemde Muhafazakar hükümet müdahale etmeyi reddetti ve dilekçenin süresi sonunda doldu.
Çin, İşçi Partisi hükümetinin iktidara gelmesinden kısa bir süre sonra büyükelçilik inşa etme izni için yeniden başvurdu. Bakanlar bu kararı, Xi Jinping’in konuyu Care Starmer’a doğrudan ileterek konuyu konseyin elinden almasının ardından aldı.
Sturmer, Salı günü Bloomberg’e, projenin onaylanmaması halinde Çin’in olumsuz sonuçlar doğuracağı tehdidini dikkate alıp almayacağı sorulduğunda şunları söyledi: “Hayır. Büyükelçiliğe ilişkin karar, kimsenin fikri veya baskısına bakılmaksızın doğru şekilde verilecektir.”
Guardian geçen yıl Çin’in kendi planları dururken Pekin’deki İngiliz büyükelçiliğinin yenilenmesine izin vermediğini açıklamıştı. Dışişleri Bakanlığı’nın üst düzey yetkilisi Oliver Robbins bu ay Çin’i ziyaret etti ve durumu ortadan kaldırmak için görüşmelerde bulundu.
Muhafazakar Parti’den bir sözcü şunları söyledi: “Muhafazakarlar hükümetteyken mega elçilik planlama başvurusu reddedildi ve İşçi Partisi seçildikten sonra Çinliler de bunu reddetti. Başvuru yeniden sunulduğundan bu yana Muhafazakarlar, Çin casus merkezine karşı çıkma suçlamasına öncülük etti.
Bakanlar, Pekin adına casusluk yapmakla suçlanan iki adamın duruşmasının sürpriz başarısızlıkla sonuçlanmasının ardından büyükelçilik teklifi ve Çin’e yönelik daha geniş yaklaşımı nedeniyle baskı altında kaldı. Eski parlamento araştırmacısı Christopher Cash ve profesör Christopher Berry, Resmi Sırlar Yasası kapsamındaki iddiaları reddetti.
Salı günkü Avam Kamarası tartışmasında Muhafazakarlar, hükümetten davanın etkisini tartışmak üzere 1 Eylül’de yapılan Whitehall toplantısının tutanaklarını yayınlamasını talep etti.
Davaya dahil olan önemli kişiler, bu haftaki parlamento komisyonu duruşmasında neden bayıldığına dair çelişkili açıklamalar yaptı. Savcılar suçun tamamen hükümetten aldıkları delillere dayandığını söylerken, delilleri yazan hükümet yetkilisi bunun yeterli olacağına dair hukuki tavsiye aldığını söyledi.