TTürk havacılık motor üreticisi TUSAS Engine Industries (TEI), savaş uçağı ve helikopter motor teknolojisinde dışa bağımlılığı ortadan kaldırmaya yönelik kapsamlı çabanın bir parçası olarak 20’den fazla benzersiz süper alaşım ve titanyum alaşımı geliştirdiğini açıkladı.
TEI Genel Müdürü Prof. Dr. Mahmut Faruk Akşit, Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi’nde yaptığı konuşmada, şirketin ham cevher çıkarılmasından bitmiş motorlara kadar uçtan uca bir teknoloji zincirini tamamladığını ve Türkiye’nin savunma sanayii için önemli bir dönüm noktası olduğunu söyledi.
Üniversitenin 105’inci “Motorları Geliştiren Teknolojileri Nasıl Geliştiririz?” başlıklı konuşmacı dizisi sunumunda konuşan Akşit, “Bugün tamamı kendi motorlarımız için tasarlanmış 20’den fazla orijinal süper alaşım ve titanyum alaşımı geliştirdik.”
‘Savaşlar artık laboratuvarlarda ve fabrikalarda kararlaştırılıyor’
Akşit, “Savaşlar artık laboratuvarlarda ve fabrikalarda kazanılıyor. Ürettiğiniz teknoloji, savaşın kaderini belirliyor” diyerek, modern savunmada ileri motor teknolojisinin stratejik önemine vurgu yaparak, TEI’nin insansız hava aracı, helikopter ve uçaklara motor üreterek kısa sürede önemli ilerleme kaydettiğini kaydetti.
Akşit, motor geliştirmenin teknik zorluklarını şöyle anlattı: “Uçak motorlarının içindeki sıcaklık, güneş yüzeyinin yarısı sıcaklığına ulaşıyor. Bu kadar aşırı sıcaklıkta çalışabilecek metali bulmak çok zor. Türbin kanatlarının hem hafif hem de uçağın ağırlığını aşan yükleri taşıyabilecek kadar güçlü olması gerekiyor.”
“Bu nedenle soğutma sistemleri, özel kaplamalar ve malzeme teknolojileri kritik önem taşıyor” diye ekledi.
TEI, 22-26 Temmuz tarihleri arasında Farnborough Airshow’da TEI-TF10000 turbofan ve TEI-TS1400 helikopter motoru da dahil olmak üzere Türkiye’nin önde gelen havacılık motorlarını ve teknolojilerini tanıtacak (IHA Fotoğrafı)
Eksiksiz tedarik zinciri yurt içinde geliştirildi
Akşit, TEI’nin yerlileştirme başarılarını şöyle anlattı: “Motor üretiminde kullanılan özel metalleri dünyada yalnızca birkaç ülke üretebiliyor. TEI artık bu metalleri tamamen kendi bünyesinde geliştiriyor.”
“Türkiye’nin ilk uluslararası sertifikalı malzeme test laboratuvarını kurduk” diye konuştu.
Akşit, “Artık kendi alaşımlarımızın bileşimini belirliyor, metali eritiyor, kalıplara döküyor ve test ediyoruz. Yerli imkanlarla tek parça türbin kanatları üretmeyi de başardık. Böylece Türkiye’de cevherden motora kadar tüm üretim zincirini tamamladık.” dedi.
Bu atılım, ilk kez yerli Türk cevherinden saf kobalt ve saf nikelin çıkarılmasını da içeriyordu. Akşit, “Malzemeleri kendimiz formüle ediyor, eritiyor ve üretiyoruz. Uluslararası sertifikasyona sahip Malzeme Karakterizasyon Merkezi kurduk. Orada yaptığımız test verileri uluslararası sertifikaya sahip” dedi.
Aktif operasyonlar ve helikopter motoru
Akşit, TEI’nin mevcut motor gelişimini üç ana başlıkta özetledi. İnsansız hava aracı (İHA) motorları halihazırda seri üretime geçerek Aksungur, Anka ve TB3 platformlarında kullanılıyor.
Akşit, “Bir süredir seri imalatla İHA motorları üretip satıyoruz. Motorlarımız Aksungur, Anka ve TB3’te kullanılıyor. TB3, motorumuzla Anadolu gemisine inip kalktı ve herhangi bir sorun yaşanmadı.” dedi.
TEI, Gökbey helikopteri için geliştirdiği helikopter motorunun imalat hazırlıklarını tamamladı ve ünitenin sertifikasyon süreçleri devam ediyor.
Akşit, “Gökbey ile ilk uçuşumuzu birkaç yıl önce yapmıştık. Şu anda sertifikasyon süreci devam ediyor. Sertifikalı helikoptere sertifikasız motor takılması mümkün değil. Süreç tamamlandığında seri üretime geçeceğiz.” dedi.
T625 Gökbey, 26 Temmuz 2025’te İstanbul’da düzenlenen 17. Uluslararası Savunma Sanayii Fuarı’nda (IDEF 2025) uçuyor. (AA Fotoğraf)
Savaş uçağı motoru son aşamalara ulaştı
Akşit’e göre Türkiye’nin ilk gerçek savaş uçağı motoru olan TF6000, ülkenin motor teknolojisi gelişiminde bir dönüm noktasını temsil ediyor.
Akşit, “TF6000 motoru gerçek bir savaş uçağı motoru. Bunu geliştirdik, test ettik ve Teknofest’te sergiledik. Motoru orada tam güçle çalıştırdık. Artık son aşamadayız. Beşinci nesil uçak motorları karmaşık ve uzun süreçler gerektiriyor ama bu işi de başarıyla tamamlayacağımıza inanıyoruz.”
Gelişmiş ülkeler Türkiye’nin başarılarını fark etti. Akşit, doğalgaz türbini üreten ancak uçak motoru geliştiremeyen gelişmiş bir ülkeden türbin üreticisinin ziyaretini anlattı.
“Doğal gaz türbini üreten ama uçak motoru geliştiremeyen bir ülkeden bir firma bizden toplantı istedi. Hükümetleri de onlara ‘Bakın Türkler 10 yılda neler başardı, siz hâlâ motor yapamıyorsunuz’ dedi. Gelip ‘Bu teknolojileri nasıl geliştirdiniz’ diye sordular” dedi Akşit.
TEI’nin Türkiye’nin ilk turbofan motoru TF6000 (AA Fotoğraf)
‘Türkiye motor teknolojisinde kendine yetiyor’
Akşit, Türkiye’nin dışa bağımlılığı büyük oranda ortadan kaldıran bağımsız bir motor teknolojisi ekosistemine kavuştuğunu vurguladı.
Akşit, “Türkiye olarak motor teknolojilerinde kendi kendine yetebilen bir ekosisteme ulaştık. Artık cevherden motora kadar tüm süreci yerli imkanlarla yönetiyoruz. Bu başarı sadece TEI’nin gururu değil, Türk mühendisliğinin ortak gururudur.” dedi.
24 Ekim 2025 10:15 GMT+03:00
