Berat’taki muros içi mozaiğin “e” ve “f” panellerinde korunan, acil durum belgelemesi sırasında kaydedilen parçalanmış Yunanca yazıtlar. (JMR 18, 2025 aracılığıyla fotoğraf)
17 Kasım 2025 16:14 GMT+03:00
New arkeolojik bulgular Antik çağda Antipatrea olarak bilinen Arnavutluk’un Berat kentindeki kazılar, bölgenin erken Hıristiyan mirasına yeni bir bakış açısı getiren iki geç antik mozaik tabanı ortaya çıkarıyor. Her iki mozaik de 2012 yılında Orta Çağ kalesinin içinde ve 2018 yılında aşağı kentte yapılan altyapı çalışmaları sırasında ortaya çıkarıldı ve yüzyıllar boyunca tekrarlanan yıkım ve yeniden inşa nedeniyle tam olarak anlaşılamayan bir döneme ait nadir kanıtlar sunuyor.
Arapaj bazilikasının mezar odasını süsleyen, karakteristik geçmeli bant motifini gösteren geometrik bordür detayı. (JMR 18, 2025 aracılığıyla fotoğraf)
Geometrik tasarımlar daha geniş Akdeniz geleneklerini yansıtıyor
Kalenin içinde bulunan ilk mozaik, yaklaşık 20 metrekarelik bir parça halinde günümüze ulaşmış olup, geometrik bordürler, geçmeli desenler ve Yunanca harfli yazıtların bir kombinasyonunu sergilemektedir. Arkeologlar, odanın bir zamanlar geç antik çağdan kalma bir bazilikaya ait olduğuna inanıyor, ancak tam planı bilinmiyor.
Kireçtaşı ve pişmiş toprak tesseralardan üretilen zeminde geçmeli bantlar, sekizgen ızgaralar ve sarmaşık sarmal motifleri yer alıyor; bunların tümü Balkanlar ve Adriyatik dünyasında yaygın olarak paylaşılan tasarım geleneklerine işaret ediyor.
Solda: Berat Kalesi’nin içinde bulunan ve kısmen korunmuş geometrik zemin dekorasyonunu gösteren geç antik dönem mozaiğinin kazısı. Sağda: Parçalı paneller ve günümüze ulaşan dekoratif kenarlar da dahil olmak üzere, muros içi mozaiğin düzenini yeniden yapılandıran arkeolojik çizim. (Fotoğraflar JMR 18, 2025 aracılığıyla)
Tek bir kutsal kelime aracılığıyla Efes Konsili’ne bağlantı
Altında keşfedilen ikinci mozaik daha sonraki Osmanlı dönemi yapıları aşağı şehirde yer alan yapı ise daha küçüktür ancak çarpıcı bir ayrıntı taşır. Yunanca yazıtında, 431 yılında Efes Konsili’nde resmi olarak onaylanan bir terim olan Theotokos kelimesi yer almaktadır.
Bu yazıtın varlığı, zeminin konsülden sonra döşendiğini gösteriyor; bu da bölge için nadir bir kronolojik dayanak sağlıyor ve bir zamanlar Balkanlar’dan Ege kıyılarına kadar uzanan dini bağlantılara işaret ediyor.
Bylis’teki Bazilika B’nin 38 numaralı odasındaki mozaik yazıtın detayı, geometrik bir halının içine yerleştirilmiş Yunanca harfli metindir. (JMR 18, 2025 aracılığıyla fotoğraf)
Bölgedeki hareketlerle şekillenen işçilik
Motiflerin karşılaştırmalı çalışmaları Bylis, Butrint, Stobi ve Heraclea Lyncestis gibi merkezlerde benzer desenlerin ortaya çıktığını göstermektedir. Paylaşılan repertuar, mozaikçilerin bu bölgeleri dolaşarak ortak bir geç antik görsel dil oluşturan teknikleri ve estetik tercihleri taşıdıklarını gösteriyor.
Yerel peyzajdan gelen kireçtaşı ve pişmiş toprak tutarlı bir şekilde kullanıldı ve bu durum bölgesel kaynaklara dayanan atölye uygulamalarına işaret etti.
Ziyaretçiler, Arnavutluk’ta UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan Berat Tarihi Merkezi’nin müstahkem taş duvarları boyunca yürüyor ve alt teraslara bakan geleneksel Osmanlı dönemi evleri var, 21 Nisan 2012. (Fotoğraf: Nikelina Bineri)
Daha derin bir geçmişin üzerine inşa edilmiş bir Osmanlı dönemi şehri
Berat, günümüzde Osmanlı dönemi kentsel dokusuyla tanınsa da, yeni tespit edilen mozaikler şehrin dini ve sanatsal mirasının çok daha eskilere dayandığını ortaya koyuyor. Erken Hıristiyan kalıntılarının daha sonraki Osmanlı katmanlarının altında bir arada bulunması, Türkiye ve Doğu Akdeniz’deki birçok kültürel mekana aşina olan katmanlı bir tarihi manzara sunuyor.
Daha Fazla Okunacak
Uzmanlar, bu keşiflerin, Berat’ın geç antik evrelerini daha iyi haritalandırmak için daha sistematik arkeolojik çalışmalara duyulan ihtiyacı vurguladığını belirtiyor.
17 Kasım 2025 16:15 GMT+03:00
